1. Lịch sử hình thành và phát triển
Trường Đại học Văn hóa Hà Nội (ĐHVHHN), tiền thân là Trường Cán bộ Văn hóa được thành lập ngày 26 tháng 3 năm 1959 theo Quyết định số 134/VH-QĐ của Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Trong quá trình phát triển hơn 60 năm qua, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã nhận được nhiều Bằng khen, Huân chương Lao động của Đảng, Nhà nước và Chính phủ: Huân chương Lao động hạng Ba (1984); Huân chương Lao động hạng Hai (1989); Huân chương Lao động hạng Nhất (1994); Huân chương Độc lập hạng Ba (2004) và Huân chương Độc lập hạng Nhì (2014), Trường đã dần khẳng định được thương hiệu của mình là trung tâm học thuật cũng như cơ sở đào tạo bậc đại học, sau đại học uy tín hàng đầu ở Việt Nam trong lĩnh vực văn hóa. Quá trình phát triển Trường ĐHVHHN được đánh dấu bằng những dấu mốc lịch sử như sau:
Năm 1959
Trường được thành lập, khi đó Trường mang tên là Trường Cán bộ Văn hóa. Nhiệm vụ của Trường khi đó là bồi dưỡng kiến thức, chính trị và nghiệp vụ cho cán bộ văn hóa.
Năm 1960
Trường được đổi tên thành Trường Lý luận Nghiệp vụ Văn hóa theo Quyết định số 127/VHQĐ của Bộ Văn hóa. Nhiệm vụ của Trường là cung cấp kiến thức và nâng cao khả năng lý luận trong nghiệp vụ văn hóa của các cán bộ văn hóa trong cả nước, nhằm phục vụ mục tiêu của Đảng trên mặt trận văn hóa.
Năm 1977
Trong bối cảnh sứ mệnh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đã hoàn thành và để đáp ứng nhu cầu đào tạo cán bộ chuyên trách văn hóa có chuyên môn cho xã hội, Trường đổi tên, nâng cấp thành Trường Cao đẳng Nghiệp vụ Văn hóa theo Quyết định số 246/CP của Thủ tướng Chính phủ với chức năng đào tạo cao đẳng cho các ngành nghiệp vụ văn hóa của cả nước.
Năm 1982
Trường một lần nữa đổi tên, nâng cấp thành Trường Đại học Văn hóa Hà Nội theo Quyết định số 228/TC-QĐ của Thủ tướng Chính phủ. Nhiệm vụ của Trường là đào tạo các cán bộ thư viện, cán bộ bảo tồn bảo tàng, phát hành sách, tổ chức hoạt động văn hóa quần chúng… đáp ứng nhu cầu cung cấp nguồn nhân lực có trình độ đại học trong lĩnh vực văn hóa. Trước đây, muốn đào tạo cán bộ nghiệp vụ văn hóa bậc đại học trở lên, Việt Nam phải cử sinh viên sang nước nước ngoài đào tạo. Đây là cột mốc quan trọng đánh dấu sự phát triển cả về chất lượng cũng như quy mô của Trường ĐHVHHN.
Năm 1991
Trường ĐHVHHN xây dựng hệ đào tạo sau đại học, bắt đầu đào tạo bậc Thạc sĩ cho hai ngành Thông tin Thư viện và Văn hóa học, đến nay, Trường đã phát triển mở rộng và nâng cao hệ đào tạo sau đại học lên bậc Tiến sĩ cho ba ngành: Thông tin Thư viện, Văn hóa học và Quản lý Văn hóa Nghệ thuật. Sau hơn 30 năm phát triển hệ đào tạo sau đại học, Trường đã cung cấp hàng trăm Thạc sĩ, Tiến sĩ, đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành văn hóa và cho xã hội.
2. Cơ cấu tổ chức
Hiện nay, cơ cấu tổ chức bộ máy của Trường bao gồm: Hội đồng trường; Ban Giám hiệu; 4 Phòng chức năng; 11 Khoa; 1 Viện và 1 Trung tâm. Các đơn vị trực thuộc thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ, quyền hạn được giao, giúp cho hoạt động của Nhà trường được liên tục và đồng bộ.
Nhà trường đã thực hiện sắp xếp, sáp nhập các đơn vị theo Quyết định số 1743/QĐ-BVHTTDL ngày 14 tháng 5 năm 2018 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL), về việc sắp xếp, tổ chức lại các phòng chức năng trực thuộc các cơ sở giáo dục đại học thuộc Bộ VH,TT&DL. Đến năm 2022, các đơn vị thuộc Trường có sự thay đổi cơ cấu rõ rệt, khối Phòng, Ban từ 9 Phòng sáp nhập lại còn 4 Phòng; thành lập thêm Khoa Luật; sáp nhập Khoa Nghệ thuật Đại chúng và Khoa Gia đình & CTXH vào Khoa Quản lý Văn hóa Nghệ thuật; sáp nhập Tạp chí Nghiên cứu Văn hóa vào Viện Văn hóa. Sau khi sáp nhập, các đơn vị, số lượng viên chức, người lao động được phân công, phân nhiệm đúng vị trí việc làm, đáp ứng với khả năng, năng lực và trình độ chuyên môn, phát huy tối đa năng lực, khả năng chuyên môn của từng cá nhân. Do vậy, Trường không còn nhiều nhân lực dôi dư, khối lượng và chất lượng công việc đạt hiệu quả cao.
Ngày 31/12/2020, Bộ VH,TT&DL ra Quyết định số 4343/QĐ-BVHTTDL về việc thành lập Hội đồng Trường. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được quy định tại Luật Giáo dục đại học và Điều lệ Trường Đại học, Hội đồng Trường đã triển khai ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Trường ĐHVHHN (Nghị quyết số 457/NQ-HĐTĐHVHHN, ngày 11/08/2021) và làm thủ tục bổ nhiệm lại Hiệu trưởng theo nhiệm kỳ của Hội đồng Trường, trình Bộ VHTTDL phê duyệt.
Hiện nay, Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Trường như sau:
Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Trường ĐHVHHN hiện nay
Về số lượng: Tính đến năm 2023, toàn trường có 224 người, trong đó, viên chức: 202 người, hợp đồng theo Nghị định 68: 11 người và Hợp đồng lao động do Nhà trường trả lương: 11 người.
Về cơ cấu chức danh, trình độ: Toàn Trường có 135 giảng viên, trong đó, phân chia theo chức danh có 09 giảng viên cao cấp (Hạng I), 22 giảng viên chính (Hạng II), và 104 giảng viên (Hạng III); Phân chia theo trình độ có 48 Tiến sĩ (trong đó 09 Phó Giáo sư) và 87 Thạc sĩ. Tỷ lệ giảng viên hiện nay của Trường chiếm gần 60% trên tổng số cán bộ toàn Trường.
3. Cơ sở vật chất
Hiện nay, tổng diện tích đất của Trường là 20.876,6 m2, trong đó, diện tích sàn xây dựng là 24.580,72 m2.
Về công năng sử dụng diện tích gồm: Phòng làm việc của Ban Giám hiệu và các đơn vị: 61 phòng, diện tích sử dụng khoảng 1.830 m2; Phòng họp, hội thảo: 05 phòng, diện tích sử dụng là: 400m2; Phòng học: 71 phòng, diện tích sử dụng: 6.769m2; Nhà Văn hóa đa năng, diện tích sử dụng là: 1.190m2; Nhà Giáo dục thể chất, diện tích sử dụng là: 1.377 m2; Ký túc xá, diện tích đang sử dụng hơn 6.000 m2; Trung tâm Khoa học Thông tin Thư viện, diện tích sử dụng hơn 6.000m2, đang hoàn thiện và chuẩn bị đưa vào sử dụng; Nhà ăn tập thể, đang hoàn thiện và đưa vào sử dụng hơn 400m2.
Về cơ sở vật chất, thiết bị phòng học, phòng làm việc đều được trang bị đầy đủ, trang thiết bị tương đối hiện đại, cơ bản đáp ứng nhu cầu làm việc và học tập của cán bộ, giảng viên và người học.
Mặc dù có diện tích khá khiêm tốn (2,1 ha), nhưng cảnh quan, khuôn viên Trường ĐHVHHN được đầu tư cẩn thận, đáp ứng các tiêu chí xanh , sạch, đẹp, là một trong những trường đại học có cảnh quan đẹp của thủ đô Hà Nội.